Каменны  век

Каменны век – самы старажытны перыяд у гісторыі чалавецтва, які пазначае шырокі перыяд чалавечага развіцця і папярэднічае эпосе металаў. На тэрыторыі Беларусі пачаўся разам з прыходам першых людзей каля 100 – 30 тысяч год таму назад і працягваўся да канца III тыс.  да н. э. (пачатак выкарыстання металу). Падзяляецца на перыяды: ранні, альбо ніжні (палеаліт), сярэдні (мезаліт) і позні, альбо верхні (неаліт).

Каменный век

Каменный век – самый древний период в истории человечества, обозначающий обширный период человеческого развития, предшествующий эпохе металлов. На территории Беларуси начался вместе с приходом первых людей около 100 – 30 тысяч лет тому назад и продолжался до конца III тыс.  до н. э. (начало использования металла). Подразделяется на периоды: ранний, либо нижний (палеолит), средний (мезолит) и поздний, либо верхний (неолит).

МЕЗАЛІТ

Мезаліт, сярэдні каменны век – перыяд паміж палеалітам і неалітам.

Каля Х тыс. да н. э. завяршыўся Ледніковы перыяд і пачалася эпоха мезаліту. У гэты час тэрыторыя сучаснай Беларусі была заселена канчаткова. Вядома больш за 120 мезалітычных паселішчаў, сярод якіх ёсць як сезонныя стаянкі, так і невялікія пастаянныя паселішчы.

Археалагічна мезаліт быў выдзелены па перавазе ў гэты перыяд мікралітычнай  каменнай індустрыі, у якой ужываліся каменныя прылады з састаўнымі лёзамі з крэменю або абсідыяну, а таксама мікраразцы і іншыя тыпы мікралітаў.

Мезаліт характарызаваўся павелічэннем колькасці відаў флоры і фаўны. У сувязі з гэтым, акрамя палявання, распаўсюдзіліся таксама рыбалоўства і збіральніцтва. У мезаліце з'яўляецца лук (з касцянымі і каменнымі наканечнікамі стрэл), што значна павышае эфектыўнасць палявання. Найбольш распаўсюджаным тыпам жылля эпохі мезаліту на тэрыторыі Беларусі былі лёгкія пабудовы дыяметрам каля пяці метраў на аснове канструкцый з жэрдак, круглыя ці прастакутныя ў плане. Паселішчы размяшчаліся на ўзвышшах паблізу рэк і азёр. Аб рыбалоўстве сведчаць гарпуны і рыбалоўныя сеткі. Нароўні з каменем шырока ўжывалася і косць, напрыклад, для наканечнікаў стрэл і ўкладышавых гармат. Ганчарства амаль нідзе не практыкавалася. Маюцца знаходкі драўляных вырабаў, у тым ліку і транспартных сродкаў – лодак-далблёнак  і плытоў. У гэты перыяд быў прыручаны (выведзены) сабака, які мог выкарыстоўвацца ў паляванні і ў якасці вартаўніка.

МЕЗОЛИТ

Мезолит, средний каменный век – период между палеолитом и неолитом.

Около X тыс. до н. э. завершился ледниковый период и началась эпоха мезолита. В это время территория современной Белоруссии была заселена окончательно. Известно более 120 мезолитических поселений, среди которых есть как сезонные стоянки, так и небольшие постоянные поселения.

Археологически мезолит был выделен по преобладанию в этот период микролитической каменной индустрии, в которой применялись каменные орудия c составными лезвиями из кремня или обсидиана, а также микрорезцы и другие типы микролитов.

Мезолит характеризовался увеличением количества видов флоры и фауны. В связи с этим, кроме охоты, распространились также рыболовство и собирательство. В мезолите появляется лук (с костяными и каменными наконечниками стрел), что значительно повышает эффективность охоты. Наиболее распространённым типом жилищ эпохи мезолита на территории Белоруссии были лёгкие постройки диаметром около пяти метров на основе конструкций из жердей, круглые или прямоугольные в плане. Поселения располагались на возвышенностях вблизи рек и озёр. О рыболовстве свидетельствуют гарпуны и рыболовные сети. Наряду с камнем широко применялась и кость, например, для наконечников стрел и вкладышевых орудий. Гончарство почти нигде не практиковалось. Имеются находки деревянных изделий, в том числе и транспортных средств – лодок-долблёнок и плотов. В этот период была приручена (выведена) собака, которая могла использоваться в охоте и в качестве сторожа.

НЕОЛИТ

Неалі́т, ці новы каменны век (грэч. νέος – новы, грэч. λίθος – камень) – перыяд развіцця чалавецтва, якім завяршаецца каменны век. На Блізкім Усходзе неаліт пачаўся каля 9500 год да н. э. Характарызуецца развіццём вытворчай гаспадаркі, з’яўленнем шліфаваных прылад працы і керамікі.

На тэрыторыі Беларусі неаліт пачаўся ў канцы V тысячагоддзя да н. э. і працягваўся да III тысячагоддзя да н. э.

Адбыліся значныя змяненні ў жыцці людзей – т.зв. неалітычная рэвалюцыя: распаўсюдзілася ганчарства, людзі пачалі выкарыстоўваць кола, павозку, займацца ткацтвам (з выкарыстаннем вертыкальнага ткацкага станка). Да ранейшых спосабаў апрацоўкі камня дадалося шліхтаванне і паліраванне. Для свідравання каменных прыладаў выкарыстоўвалі прыстасаванне – свідравальны станок. Вытворчасць крэмневых прыладаў павялічылася настолькі, што крэмня на паверхні зямлі ўжо не ставала, таму пачалася распрацоўка крэмнездабыўных шахтаў.

Насельніцтва поўнасцю перайшло да аселага ладу жыцця. Асноўнымі тыпамі жылішчаў былі паўзямлянкі і наземныя пабудовы. Прысвойваючая гаспадарка дасягнула свайго росквіту. Пачаўся пераход да вытворчай гаспадаркі — земляробства (з выкарыстаннем каменнай матыкі) і жывёлагадоўлі.

Землі Беларусі ў перыяд неаліту насялялі плямёны верхнедняпроўскай, днепра-данецкай, нарвенскай і нёманскай археалагічных культур. Знойдзена каля 600 паселішчаў.

НЕАЛИТ

Неолит, или новый каменный век (греч. Νέος – новый, греч. Λίθος – камень) – период развития человечества, завершающийся каменным веком. На Ближнем Востоке неолит начался около 9500 год до н. э. характеризуется развитием производственного хозяйства, появлением шлифованных орудий труда и керамики.

На территории Беларуси неолит начался в конце V тысячелетия до н. э. и продолжался до III тысячелетия до н. э.

Произошли значительные юб. ьизменения в жизни людей-т. н. неолитическая революция: распространилось гончарство, люди начали использовать колесо, повозку, заниматься ткачеством (с использованием вертикального ткацкого станка). К прежним способам обработки камня добавилось шлифование и полирование. Для сверления каменных принадлежностей использовали приспособление-сверлильный станок. Производство кремневых устройств увеличилось настолько, что кремня на поверхности Земли уже не хватало, поэтому началась разработка кремнедобывающих шахт.

Население полностью перешло к оседлому образу жизни. Основными типами жилищ были полуземлянки и наземные постройки. Присваивающее хозяйство достигло своего расцвета. Начался переход к производящему хозяйству-земледелию (с использованием каменной мотыги) и животноводству.

Земли Беларуси в период неолита населяли племена верхнеднепровской, днепро-донецкой, нарвенской и нёманской археологических культур. Найдено около 600 поселений.